Liveblog | 'NAVO moet zich niet laten intimideren door Poetins nucleaire dreigementen'    (2025)

Dit liveblog wordt niet meer bijgehouden. Volg het liveblog van dinsdag 1 oktober voor de recente ontwikkelingen.

• Rusland lanceert meerdere golven van drone-aanvallen op Kyiv, meldt Oekraïense leger
• Russische kerncentrale Zaporizja meldt nieuwe Oekraïense aanval op onderstation
• The Insider: bewijs vergiftiging van Russische politicus Navalny
• Rampzalige test met Russische raket, 'een werkelijk uniek wapen'

De Russische president Vladimir Poetin heeft zijn voormalige lijfwacht Alexei Dyumin vandaag gepromoveerd tot lid van de machtige Veiligheidsraad. De benoemingen van Dyumin en drie andere nieuwe leden werden aangekondigd in een presidentieel decreet. Volgens Reutsrs heeft Dyumin de reputatie van 'kille efficiëntie en onfeilbare loyaliteit' en is hij 'een echt product van de veiligheidsdiensten'.

Dyumin (1972, Koersk), die geldt als een zeer nauwe bondgenoot van president Vladimir Poetin, heeft een lange staat van dienst binnen het Russische veiligheidsapparaat. Hij bezocht de militaire academie, ging in 1995 bij de Federale Garde (FSO) en bewaakte in die hoedanigheid zowel president Boris Jeltsin als premier Viktor Tsjernomyrdin. Vanaf augustus 1999 werkte Dyumin als lijfwacht van president Poetin tijdens diens eerste twee ambtstermijnen.

Rusland is van plan om tussen oktober en januari 133.000 Russen op te roepen, volgens een decreet dat eerder vandaag door Vladimir Poetin is ondertekend. Volgens de Kyiv Independent worden mannen tussen 18 en 30 jaar opgeroepen als onderdeel van de dienstplichtcampagne die regelmatig in de herfst plaatsvindt.

NAVO-leden moeten moeten zich niet laten intimideren door Poetins 'roekeloze nucleaire retoriek', zegt NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg tegen persbureau Reuters. Stoltenberg, die morgen het stokje aan zijn opvolger Mark Rutte overdraagt, reageerde op het dreigement van de Russische president dat Rusland mogelijk kernwapens gaat gebruiken als het wordt aangevallen met conventionele raketten en die wanneer die aanval gesteund wordt door een kernmacht.

'Wat we hebben gezien is een patroon van roekeloze Russische nucleaire retoriek en berichtgeving, en dit past in dat patroon', aldus Stoltenberg. 'Elke keer dat we onze steun hebben opgevoerd met nieuwe soorten wapens - gevechtstanks, langeafstandsvuurwapens of F-16's - hebben de Russen geprobeerd ons tegen te houden.'

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock heeft geen bezwaar tegen de levering van Taurusraketten aan Oekraïne. Daarmee gaat ze lijnrecht in tegen bondskanselier Olaf Scholz die eerder verklaarde dat Oekraïne niet de beschikking krijgt over deze langeafstandswapens. 'Nu niet en nooit niet', zei hij toen.

Duitsland weigert Oekraïne langeafstandswapens te leveren, dit omdat bondskanselier Scholz (van de SPD) vreest daarmee in een militair conflict met Rusland te belanden. In een interview met Bloomberg TV zei Baerbock (de Groenen) echter dat ze geen persoonlijke bezwaren heeft tegen de levering ervan. Volgens Baerbock blijft de Duitse militaire steun aan Kyiv gericht op luchtverdedigingssystemen om kritieke infrastructuur te beschermen.

Russische troepen proberen een zwaar vlammenwerpsysteem te gebruiken en geleide bommen te laten vallen in de buurt van de aggregaatfabriek Vovchansk in de oblast Charkiv, aldus Vitaliy Sarantsev, een woordvoerder van de regionale militaire eenheid van Kharkiv, in Ukrinform. Dat meldt The Guardian. 'Hij (de vijand) probeert op dit moment het maximale wapenbereik te gebruiken op die locatie (de aggregaatfabriek in Vovchansk). Ze gebruiken een zwaar vlammenwerpsysteem en laten geleide bommen vallen', zei Sarantsev. Hij voegde eraan toe dat de fabriek geen specifiek militair doel heeft voor de Russen, maar dat het verlies ervan 'een zeer krachtige klap voor het imago' van de Oekraïense strijdkrachten zou betekenen. Deze beweringen zijn niet onafhankelijk geverifieerd door de Guardian.

Russische troepen hadden de fabriek in Vovchansk, een uitgestrekt complex van 30 betonnen gebouwen, enkele maanden onder controle voordat de faciliteit op 24 september 2024 werd heroverd, meldde de Oekraïense militaire inlichtingendienst eerder. Vovchansk is een stad op ongeveer 4 km van de grens en 45 km van de stad Charkiv.

De Oekraïense luchtmacht zegt dat Rusland raketten en drones heeft afgevuurd op 11 regio's in het land. Het was de 33e opeenvolgende nacht van luchtaanvallen achter de frontlinie en het was een nieuw maandrecord van dronebeschietingen, meldt persbureau Associated Press. In Kyiv waren de hele nacht door meerdere explosies en mitrailleurvuur te horen toen de luchtverdediging van de Oekraïense hoofdstad vijf uur lang een droneaanval afsloeg. Sinds het begin van de oorlog in februari 2022 heeft Rusland steeds vaker Shahed drones ingezet bij zijn luchtbombardementen op Oekraïense steden en heeft alleen al in september meer dan 1.300 drones gelanceerd - het hoogste aantal in één maand.

Een enkel Russisch schip met Kalibr-raketten aan boord zet zijn gevechtstaak in de Zwarte Zee voort, aldus de Oekraïense marine in een operationele update die vanochtend op Facebook is geplaatst. 'Er is een vijandig schip in de Zwarte Zee, met Kalibr-kruisraketten aan boord met een totale volley van maximaal vier raketten. Geen vijandige schepen in de Zee van Azov', luidt het bericht. Oekraïne heeft een reeks successen geboekt in de oorlog in en rond de Zwarte Zee, waarbij Russische oorlogsschepen werden beschadigd of vernietigd. De marine voegde eraan toe dat er één vijandig Russisch schip is dat tot 16 Kalibr kruisraketten kan dragen en dienst doet in de Middellandse Zee.

Belarusis begonnen met een inspectie van de gevechtsklaarheid van zijn strijdkrachten, aldus het ministerie van Defensie. De oefeningen omvatten de voorbereiding van wapens en speciale militaire uitrusting, aldus het leger. Het Belarussische leger houdt zich vaak bezig met trainingsoefeningen binnen Belarus, waaronder grootschalige operaties.

Militaire oefeningen in Belarus, van waaruit Rusland Oekraïne binnenviel in 2022, leiden regelmatig tot bezorgdheid over de veiligheid in Oekraïne, Polen en de Baltische staten. Minsk - dat de junior partner is in een 'uniestaat' alliantie met Moskou - ontkent alle vijandige plannen ten opzichte van zijn buren, maar waarschuwde dat elke inval op Belarussisch grondgebied een reactie zal uitlokken.

Vorige week mislukte een Russische proef met een intercontinentale ballistische raket waarbij de lanceersite Plesetsk Cosmodrome verwoest werd. Satellietbeelden toonden een krater met een diameter van maar liefst 60 meter, analisten denken dat de Sarmat, de Russische raket die in het Westen 'Satan 2' genoemd wordt, in zijn silo ontploft is. Een deskundige noemt vijf mogelijke oorzaken van het debacle.

In een interview met het onafhankelijke Russische medium Meduza noemt Maxim Starchak van het Queen's University's Center for International and Defense Policy vijf mogelijke oorzaken waardoor de Russische raketproef in het zo jammerlijk mislukte. Starchak is expert op het gebied van Russisch nucleair beleid en strategische wapens.

Het Kremlin heeft gereageerd op een bericht van persbureau Reuters dat de Iraanse Revolutionaire Garde meestal zelfgemaakte of in Rusland of China geproduceerde communicatieapparatuur gebruikt en zei dat de handelsbetrekkingen van Moskou met Teheran zich aan het ontwikkelen zijn. Een Iraanse veiligheidsfunctionaris vertelde Reuters dat Iran zich zorgen maakte over infiltratie door Israëlische agenten na dodelijke semafoonaanvallen op Libanons Hezbollah deze maand. De ambtenaar voegde eraan toe dat er een grootschalige operatie aan de gang was om alle communicatieapparatuur die door de Revolutionaire Garde wordt gebruikt te inspecteren.

Russische troepen hebben het dorp Nelipivka in het oosten van de Oekraïense regio Donetsk veroverd, zo meldde het persbureau Interfax vandaag aan het Russische ministerie van Defensie. Deze bewering is nog niet onafhankelijk geverifieerd door The Guardian dat er melding van maakte. Volgens het Institute for the Study of War hebben Russische troepen op 28 en 29 september offensieve operaties voortgezet in de buurt van Nelipivka en ten westen van Toretsk in de richting van het dorp Shcherbynivka, ook in de regio Donetsk.

De Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy heeft vorige week in het Witte Huis een zogenaamd 'overwinningsplan' gepresenteerd aan Joe Biden, die nog maar een paar maanden in functie is. Hij besprak het ook met presidentskandidaten Donald Trump en Kamala Harris en leden van het Congres.

Zelenskyy heeft de details van het plan geheim gehouden, maar Amerikaanse functionarissen hebben gezegd dat het extra Amerikaanse hulp omvat om een Oekraïense aftocht op het slagveld te voorkomen en 'het [Oekraïense] volk de zekerheid te bieden dat hun toekomst deel uitmaakt van het Westen'. Het verzoek van Oekraïne om westerse langeafstandsraketten te kunnen gebruiken om diep in Rusland toe te slaan, zou naar verluidt ook in het plan zijn opgenomen. Het plan zal openbaar worden gemaakt, maar sommige delen zullen geheim blijven, heeft het hoofd van het presidentiële bureau Andriy Yermak nu gezegd.

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Andrii Sybiha ontmoet vandaag zijn Hongaarse ambtgenoot Peter Szijjarto, aldus The Guardian op basis van berichtgeving door de Oekraïense persdienst. Onderwerpen die zullen worden besproken zijn onder meer de economie, de bevordering van Oekraïnes toetreding tot de EU en de NAVO en grensinfrastructuur.

Sybiha verving eerder deze maand Dmytro Kuleba, die sinds 2020 het ministerie van Buitenlandse Zaken leidde. De Hongaarse premier Viktor Orbán is een uitgesproken criticus van westerse militaire hulp aan Oekraïne en is de meest pro-Russische leider van Europa. Dit heeft tot ijzige relaties tussen Kiev en Boedapest geleid.

De Russische oppositieleider Navalny stierf geen natuurlijke dood door hartritmestoornissen, maar is vergiftigd, concludeert het Russische onderzoeksplatform The Insider. Uit honderden documenten zou blijken dat de Russische autoriteiten geknoeid hebben met medische rapporten en verwijzingen naar vergiftigingssymptomen hebben geschrapt. 'Maar die symptomen zijn er wel degelijk geweest', zegt Ruslandcorrespondent Joost Bosman.

Officieel overleed Navalny, die sinds december 2023 gevangenzat in een Russisch strafkamp, aan hartritmestoornissen, maar volgens Bosman tonen die documenten aan dat de vork heel anders in de steel zit. Een van die documenten bevat de verklaring van een arts die getuigt dat Navalny plotseling hevige buikpijn kreeg, moest braken en kort daarop stuiptrekkingen kreeg. In de uiteindelijke versie is die verklaring weggepoetst. 'Dat is natuurlijk raar.'

Rusland, 's werelds grootste tarwe-exporteur, breidt zijn Oostzeehavens uit om de landbouwexport tegen 2030 met 50 procent te verhogen en tegelijkertijd de afhankelijkheid van de traditionele Zwarte Zee-routes te verminderen, aldus ambtenaren en leidinggevenden. Het land, dat in het seizoen 2023/24 minstens 72 miljoen ton graan exporteert, kijkt naar nieuwe markten in Latijns-Amerika en Afrika om zijn traditionele graanmarkten in Noord-Afrika en het Midden-Oosten te diversifiëren.

Het heeft de afgelopen decennia vertrouwd op zijn havens aan de Zwarte Zee om de bloeiende landbouwexport te verwerken, maar het conflict met Oekraïne heeft het gebied riskant gemaakt voor de scheepvaart doordat beide partijen regelmatig elkaars faciliteiten en infrastructuur aanvallen. 'Vorig jaar met zijn recordoogst toonde aan dat we met het tempo van de exportladingen niet genoeg capaciteit hebben', vertelde Ksenia Bolomatova, adjunct-hoofd van het door de staat gecontroleerde landbouwconglomeraat OZK tegen Reuters.

De Amerikaan Stephen James Hubbard heeft vandaag voor een rechtbank in Moskou schuld bekend aan beschuldigingen van huurlingenactiviteiten en toegegeven dat hij geld had ontvangen om voor Oekraïne tegen Rusland te vechten, aldus het staatspersbureau RIA. 'Ja, ik ben het eens met de aanklacht', zei hij volgens RIA.

Hubbard, 72 jaar, werd vorige week voor zes maanden in voorlopige hechtenis genomen en hangt een straf van zeven tot 15 jaar boven het hoofd als hij wordt veroordeeld, meldt Reuters. De aanklager zei dat Hubbard, wiens zus zei dat hij tientallen jaren als leraar Engels in het buitenland had gewerkt, 1.000 dollar per maand was beloofd en training, wapens en munitie had gekregen. Hubbard's zus Patricia Fox ontkende dat haar broer een huurling was en zei dat hij geen interesse had om in een oorlog te vechten.

Rusland zal al zijn doelen in Oekraïne behalen. Dat zegt de Russische president Vladimir Poetin in een videoboodschap ter gelegenheid van de tweede verjaardag van wat Rusland de 'Dag van de Hereniging' noemt - twee jaar sinds Moskou formeel de regio's Donetsk, Loehansk, Zaporizja en Cherson heeft geannexeerd. 'De waarheid staat aan onze kant. Alle gestelde doelen zullen worden bereikt', zei Poetin maandag in zijn videoboodschap. Hij uitte verder kritiek op 'westerse elites' die volgens hem 'Oekraïne in hun kolonie hebben veranderd, een militaire basis gericht op Rusland' en die 'haat, radicaal nationalisme ... vijandigheid jegens alles wat Russisch is' hebben aangewakkerd.

De radicaal-rechtse partij FPÖ heeft de parlementsverkiezingen van Oostenrijk gewonnen. Volgens de exitpoll heeft de partij 29,1 procent van de stemmen gehaald. Het is voor het eerst dat de partij de grootste wordt bij nationale verkiezingen, maar bij de Europese verkiezingen in juni lukte dat ook al, zegt Europacorrespondent Stefan de Vries. 'Je zou kunnen zeggen dat de partij behoorlijk Ruslandvriendelijk is, en dat gaat de komende maanden een rol spelen, als de FPÖ inderdaad in de regering komt.'

Rusland heeft maandagochtend vroeg verschillende golven van drone-aanvallen op Kyiv gelanceerd, waarbij luchtverdedigingseenheden urenlang bezig waren de aanvallen af ​​te slaan, aldus het Oekraïense leger. Getuigen van Reuters hoorden talloze explosies in Kiev in wat klonk als werkende luchtverdedigingssystemen en zagen objecten in de lucht worden geraakt. Kyiv, de omliggende regio en het hele oostelijke deel van Oekraïne staan ​​sinds ongeveer 01.00 uur op maandag (22.00 uur GMT op zondag) onder luchtaanvalwaarschuwingen.

'Meerdere vijandelijke UAV's (onbemande luchtvaartuigen) bevinden zich boven en nabij de hoofdstad', aldus Vitali Klitsjko, de burgemeester van Kiev, in de Telegram-berichtenapp. De Oekraïense luchtmacht zei eerder op Telegram dat verschillende groepen Russische drone-aanvallen op weg waren naar Kyiv en het westen van Oekraïne. Het zei ook dat het de lancering van verschillende geleide bommen detecteerde vanuit door Rusland gecontroleerde delen van Oekraïne rond 04.40 uur.

Het management van de Russische kerncentrale Zaporizja meldt dat Oekraïense troepen een nieuwe aanval hebben uitgevoerd op een nabijgelegen elektriciteitsstation, waarbij een transformator werd vernietigd. Het station Zaporizja, het grootste van Europa met zes reactoren, werd in de begindagen van de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 ingenomen door Russische troepen.

Beide partijen beschuldigen elkaar er regelmatig van de centrale aan te vallen of een aanval te beramen. Het management van de centrale schreef op Telegram dat een artillerieaanval de transformator in het 'Raduga'-station in de stad Enerhodar in het zuidoosten van Oekraïne had geraakt.

Er is bewijs dat de Russische oppositieleider Aleksej Navalny werd vergiftigd, meldt de onlinekrant The Insider vanuit het Letse Riga. Navalny overleed in februari van dit jaar in een strafkolonie, volgens Russische autoriteiten "door een combinatie van medische aandoeningen". Een van die aandoeningen zou een hartritmestoornis zijn geweest.

The Insider, die is opgericht door de kritische Russische journalist Roman Dobrokhotov, concludeert nu na bestudering van honderden officiële documenten dat alles erop duidt dat Navalny werd vergiftigd. Zo stond in een eerste versie van het officiële document over de doodsoorzaak van Navalny dat hij "plotseling een scherpe pijn in de buik voelde, begon over te geven en spasmen vertoonde". In de uiteindelijke versie zijn die symptomen weggelaten.

Schrijf je nu in voor de BNR Nieuwsbrief voor je dagelijkse dosis nieuws en podcasttips. Iedere ochtend en/of middag in je mailbox zodat je altijd op de hoogte bent. Blijf Scherp.